استان سمنان با مساحتی بالغ بر 95815 کیلومتر مربع، 8/5 درصد از کل مساحت خاکی و از نظر وسعت ششمین استان وسیع کشور محسوب میشود. جمعیت استان سمنان براساس سرشماری سال 1385 بالغ بر 589742 نفر میباشد که 75 درصد در مناطق شهری و 25 درصد در مناطق روستایی ساکن هستند.
نرخ رشد جمعیت در استان 86/1 درصد و میانگین سنی افراد 2/21 سال و طول عمر متوسط مردم 5/65 سال میباشد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری استان سمنان دارای 5 شهرستان، 17شهر، 13 بخش، 29 دهستان و 789 آبادی دارای سکنه میباشد. این استان در همسایگی استانهای مازندران، گلستان، اصفهان، خراسان، تهران و قم قرار دارد.
وضعیت اقلیمی
وجود دو واحد مورفولوژیک اصلی یعنی ارتفاعات البرز در شمال و کویر مرکزی در جنوب، تمامی عوارض طبیعی استان را تحت تاثیر قرار داده و مناظر بسیار چشم گیری را به وجود آورده است. از مهمترین عوارض طبیعی می توان به قله های متعدد اشاره کرد که مهترین آنها عبارتند از: نیزوا، خوش ییلاق، چناشک، شاهوار، سرلک و کلرز.
محددودیت در نزولات جوی و وجود سازندهای تبخیری گچ و نمک دار در مناطق مختلف استان، باعث محدودیت در میزان منابع آب و کاهش کیفیت آن شده است. رودخانه های موجود در این منطقه غالباً به صورت فصلی و خشک رود و فقط در مواقع بارندگی تشکیل سیلاب هایی را می دهند که در نهایت به دشت کویر منتهی می شوند. مهترین رودخانه های استان حبله رود، گل رودبار، چشمه علی، تاش و کال شور هستند.
استان سمنان به خاطر موقعیت جغرافیایی، اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی ومحدودیتهای آب وخاک، از موقعیت کشاورزی مطلوبی برخوردار نیست. تنها دو درصد از کل مساحت استان زیر کشت آبی و دیم است. عمده ترین محصولات این استان را گندم، جو، سیب زمینی، پنبه (وش) بومی و ورامینی، یونجه، اسپرس، شبدر و چغندرقند تشکیل میدهند. از لحاظ دام داری این منطقه به علت دارا بودن مراتع از وضعیت نسبتا” خوبی برخورداراست. استان سمنان با ۵/۵ میلیون هکتار مرتع و ۵/۲ میلیون واحد دامی یکی از قطبهای دام پروری کشور به شمار میآید. استان سمنان از مراکز قابل توجه صنایع دستی و از قطبهای صنعتی کشوربه شمار میرود. دراین استان انواع صنایع دستی نظیر قالی بافی، گلیم بافی، نمد مالی، سرامیک و سفال سازی و … وجود دارد.
مطالعات زمین شناسی انجام شده نشان میدهد که قدیمی ترین تشکیلات از سنگهای پالیوزوییک تا آبرفتهای کوارترنری دراین منطقه وجود دارد. سنگهای دوران دیرینزیوی در شمال سمنان، اطراف شهمیرزاد و جنوب ارتفاعات شمال دامغان و شاهرود وجود دارند. سنگهای دوران میانزیوی در شمال شهمیرزاد در حوالی شیخ چشمه سر و جام دیده میشود. رسوبات دوره دوران ترشیاری از سمنان تا آهوان و طبقات گچدار در شمال سمنان دیده میشوند. سنگهای دوران کواترنری نیز از کوههای شمالی تا دشت کویر دیده میشوند.
بر اساس اطلاعات موجود علاوه بر واحدهای صنعتی درحال تولید، واحدهای قابل توجه دیگری نیز در دست ساختمان است که از این تعداد بیش ترین واحد در شهرستان سمنان (۵۶٪) و کم ترین واحد در شهرستان دامغان (۱۳٪) مستقر هستند. نظر به وضعیت زمین شناسی منطقه، این استان از نظر تنوع مواد معدنی نیز یکی از مناطق غنی کشور به شمار میآید. معادن فعال استان را زغال سنگ، کرومیت، گچ، نمک، سیلیس، سولفات دوسود، دولومیت، پتاس، خاکهای صنعتی، مس، سرب، روی، بوکسیت، منگنز، گوگرد، فسفات و...تشکیل میدهند.
پیشینه تاریخی
محدوده کنونی استان سمنان، بخشی از ایالت "ورن" یا "ورنه" چهاردهمین ایالت از تقسیمات دوره باستان بوده که در تمام حکومت شانزده گانه اوستایی در مادها و هخامنشیان، بخشی از قلمرو سرزمین پارت را تشکیل می داده است. ایالت مذکور در دوره ساسانیان به "پشتخوارگر" تغییر نام داده اما شامل همان شهرهایی بوده که در ایالت پارت موجود بودند. در دوران سلوکیان و اشکانیان این سرزمین "کومیسنه" یا کومیشان نامیده می شد که پس از اسلام به "کومش" یا "قومس" تغییر نام یافته است. ایالت کومش )قومس) از کانونهای مهم اسماعیلیان در قرنهای ششم و هفتم هجری بود. به طوری که در این ایالت ۱۵۰ قلعه در اختیار این فرقه بود که هر مجموعه از آنها را یک کدخدا و هر قلعه مجزای آن را یک محتشم که به منزله فرماندار کل یا حاکم بزرگ بود، زیر نظر داشت. سمنان در دوران مغول، هم چون سایر نقاط ایران از حمله و کشت و کشتار این قوم در امان نماند و متحمل خسارات جانی و مالی بسیار شد. این کشت و کشتار، در زمان تیمور لنگ نیز که از سال ۷۸۳ هجری حمله به ایران را شروع کرد، ادامه یافت.
پس از ظهور و استقرار حکومت صفویان، شاه اسماعیل صفوی به سرکوب گردن کشان ولایتها پرداخت. از جمله، حاکم قلعه فیروزکوه را دستگیر کرد و به این ترتیب، ولایت فیروزکوه و خوار، سمنان و سنگسر به تصرف صفویان درآمد.
کریم خان زند با عنوان وکیل الرعایا مدت ۲۹ سال در ایران سلطنت کرد، ولی در این مدت شهرهای سمنان، دامغان، شاهرود، بسطام، را در اختیار بزرگان خانواده قاجار قرار داد. بعد از مرگ خان زند، آغا محمد خان شیراز را ترک کرد و به طرف کومش و دامغان رفت و با گرد آوردن عدهای از افراد قبیله خود، سرانجام توانست به ولایت کومش (سمنان، دامغان و بسطام) و ولایت جنوبی دریای خزر دست یابد.
پس از آغا محمد خان، برادر زاده وی به نام فتحعلی شاه قاجار بر اریکه سلطنت تکیه زد و از همان ابتدای سلطنت، سرزمین قومس را که زادگاهش بود مورد توجه قرار دارد و ذوالفقار را به عنوان حاکم سمنان برگزید. نام جغرافیایی قومس تا اواخر دوران قاجاریه بر سر زبانها بود، لیکن در دوران حکومت پهلوی اول، سمنان در شمار شهرهای استان دوم، یعنی مازندران در آمد.
در آغاز سال ۱۳۴۰ هجری شمسی در زمان نخست وزیری دکتر علی امینی و وزارت کشور سپهبد عزیزی، به پیروی از سنت تاریخی، طبق تصویب نامه هیئت وزیران، ایالت کومش (سمنان، دامغان، شاهرود، بسطام وسرخه)وجنوب طبرستان یعنی سنگسر(مهدیشهر)، و شهمیرزاد و نقاط تابعه آنها از نظر تقسیمات کشوری به نام فرمانداری کل سمنان نامگذاری شد. مرکز حکومت آن نیز در شهر سمنان تعیین و مستقر گردید .
در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی طبق تصمیم دولت وقت با اضافه شدن دماوند، فیروزکوه، گرمسار و ورامین فرمانداری کل سمنان به استان سمنان تبدیل شد و مرکز آن نیز همچنان شهر تاریخی سمنان باقی ماند. البته طبق تقسیمات کشوری سالهای اخیر، سه شهر دماوند، فیروزکوه و ورامین از استان سمنان جدا گردیدند.
کاوش های باستان شناسی در سطح استان نشان می دهد که محدوده کنونی استان سمنان یکی از قدیمی ترین کانون های استقرار تمدن در فلات ایران می باشد و پیشینه این استقرار به هزاره ششم قبل از میلاد بر می گردد. چنین قدمت تاریخی ای باعث شده که بسیاری از ویژگی های زبان ایران باستان در گویش مردم این خطه از کویر وجود داشته و حفظ شود. بررسی ویژگی ها صوتی گویش سمنانی نشان می دهد که این گویش ادامه زبان پهلوی شمالی بوده و بسیاری از اختصاصات زبان پارتی در آن حفظ شده است.
استان سمنان از نظر تاریخی دارای قدمتی طولانی است و وجود آثار تمدنی قدیمی در نقاط مختلف استان گواه بر این مدعا است. گذر جاده ابریشم از این استان که آثار آن نیز در شهرستان گرمسار باقی مانده نشانگر موقعیت مهم استان در کشور و جایگاه منحصر به فردش در مبادلات اقتصادی ایران قدیم است. مهمترین آثار باقیمانده از ادوار گوناگون تاریخی به تفکیک هر شهرستان عبارتند از:
سمنان: قله های نیزوا – قدمگاه – نرو ارم – سیاهکوه مرغک و فیل کوه - چشمه معدنی تلخاب ، شورآب ، نمک دره - چشمه های آب مراد – آب قولنج – آب گرم و آب سرد سمنان - چشمه شیخ چشمه سر شهمیرزاد – چشمه روزیه – چشمه هوا خورسو – چشمه جوین – چشمه امام زاده زید – چشمه امام زاده عبدالله - پارک جنگلی سوکان – پارک جنگلی کومش – پارک جنگلی محلات - غار دربند- منطقه حفاظت شده پرور - قلعه سارو- قلعه کوش مغان – قلعه لاسگرد قلعه پاچنار حمام پهنه و گرمابه حضرت – حمام ناسار – حمام قلی – حمام نخست - آب انبار سرخه – آب انبار ناسار – آب انبار کارخانه - آب انبار کهنه دژ – آب انبار توکلی - برج چهل دختران - تپه ناسار- کاروان سرای شاه عباسی – کاروان سرای لاسگرد – کاروان سرای شاه سلیمانی و شیخ علاءالدوله - دروازه ارگ – ارگ علاء - مدرسه حاج فتحعلی بیگ – مدرسه صادق خان - آتشگاه سمنان - دارالحکومه سمنان - یخدان آتشگاه
دامغان: قله شاهدار – 30کیلومتری دامغان به ارتفاع 3251 متر - چشمه علی و رودخانه چشمه علی در 35 کیلومتری شمال غربی دامغان - چشمه آبسیج و چشمه کشت دشت - چشمه های آب معدنی جیران قلعه – چشمه باد آب سل آباد آستانه دامغان – باد آب سورت - تپه های ماسه ای بادی حسن آباد - نمکزار کویر دامغان - تپه حصار دامغان - پارک جنگلی دامغان - عمارت آغا محمدخان و فتحعلی شاه - عمارت دختر نعصرالدین شاه ( امیرآباد) - قلعه های مایان – برج طغرل – برج پیر علمدار - گنبد زنگوله - رباط شاه عباسی – بازار قدیمی دامغان - مدرسه موسویه – مدرسه مطلب خان - نقاره خانه - آتشکده صبح - مسجد تاریخانه - مسجد جامع دامغان- مقبره شاهرخ میرزا – گنبد چهل دختر - امام زاده جعفر و امام زاده محمد - بقعه عبدالعالی و عبدالمعالی – بقعه امام زاده ابراهیم
شاهرود: قله شاهوار – 30 کیلومتری شاهرود - چشمه نی – چشمه مهاجرت - پارک جنگلی شاهرود - جنگل ابر - منطقه حفاظت شده خوارتوران – منطقه حفاظت شده خوش ییلاق - قلعه میامی – قلعه پارت ها - حمام امیریه - برج کاشانه – برج مزج - تپه سنگ چخماق – تپه خوریان کاروانسرای میاندشت – کاروان سرای عباس آباد - مدرسه بید آباد – مدرسه شاهرخیه (بسطام)– مدرسه بازار – مدرسه محمد خان زمان - یخدان میان آباد – یخدان مزج – یخدان عباس آباد - مسجد جامع ( بسطام) – مسجد حضرت مجتبی - آرامگاه بایزید بسطامی (بسطام) – آرامگاه شیخ ابوالحسن خراقانی – آرامگاه شیخ عمادالدین – آرامگاه ابن یمین فرومدی – آرامگاه شیخ حسن جوری - امام زاده محمد
گرمسار: چشمه شاه - چشمه عین الرشید – چشمه امام زاده خوشنام – چشمه سنگ آب – چشمه یخچال - چشمه کهنه ده – چشمه شهر آباد - پارک جنگلی گرمسار - قصر شاه عباس ( قصر بهرام) – قصر عین الرشید – قصر حرمسرا - قلعه بنکوه - آب انبار گرمسار – آب انبار ناسار - تپه گیس- کاروان سرای ده نمک - یخدان شه سفید - تکیه آرادان - امام زاده سلطان شاه نظر – بقعه امام زاده علی اکبر - رودخانه حبله رود
مهدی شهر:شهرستان مهدیشهر یکی از شهرستانهای استان سمنان واقع در شمال ایران میباشد. این شهرستان در شمال غربی استان سمنان واقع شده و شهر مهدیشهر مرکز آن میباشد.این شهرستان از سمت جنوب به شهرستان سمنان(سمنان)، از سمت شمال به شهرستان ساری(مازندران)، از سمت مغرب به شهرستان فیروزکوه(تهران) و از سمت مشرق به شهرستان دامغان(سمنان) محدود گشته است. تا قبل از شهریور ۱۳۲۰ دارای فرمانداری نظامی بود که دودانگه و چهاردانگه و نقاط دیگری از شهرستان ساری جزء آن بودهاست. یادآوری میشود که در فرهنگ جغرافیایی ایران که در سال ۱۳۲۹ چاپ شدهاست، این ناحیه با حدود و مشخصات فعلی به عنوان بخش سنگسر آمدهاست. این ناحیه در مرداد ۱۳۸۶ به شهرستان ارتقاء یافت.جمعیّت شهرستان مهدیشهر طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵ ، برابر با ۳۶,۸۷۵ نفر بوده است.
استان سمنان همواره مهد دانشمندان ، شعرا و هنرمندان باذوق بوده؛ که شهرت و اعتبار بعضی از آنها فراتر از مرزهای ایران است. از مشهورترین علما، دانشمندان و عرفای این دیار میتوان به منوچهری دامغانی، ابن یمین فریومدی، فروغی بسطامی، سلطان بایزید بسطامی، شیـخ ابوالحس خـرقانی، شیخ علاءالدوله سمنانی، حاج ملاعلی سمنانی، علامه حائری مازندرانی ، آیت الله محمد رضا فیض ، آیت الله نجات ، آیت الله محمد کاظم مهدوی دامغانی ، آیت ا... یوسف خراسانی حائری، دکتر ذبیح الله صفا، استاد حبیب یغمایی ، آیت الله محمد صالح حائری مازندرانی ، محمود حسینی شاهرودی ، خواجوی سمنانی ، محمد صادق رفعت سمنانی ، محمدرضا فیض سرخه ای ، ابو عبدالله دامغانی ، افتخارالدین دامغانی ، حسن دامغانی ابراهیم سمنانی ، اشرف جهانگیر سمنانی ، حسین سمنانی ، علی اکبر سمنانی ، علاءالدوله سمنانی ، آقا بابا شهمیرزادی... اشاره کرد.
لاهه
— Den Haag —
The Hague
The Hague Hoftoren.jpg
مرکز شهر لاهه
پرچم
پرچم نشان رسمی
نشان رسمی
LocatieDenHaag.png
کشور Flag of the Netherlands.svg هلند
استان هلند جنوبی
شهردار Jozias van Aartsen
مساحت ۹۸.۲۰ کیلومتر مربع
جمعیت ۴۷۴٬۲۴۴ نفر (۲۰۰۷)
تراکم ۷,۸۴۴.۸ کیلومتر مربع
ناحیه زمانی ۱+(از گرینویچ)
۲+(از گرینویچ)
پیش شماره
وبگاه www.denhaag.nl/home.htm
لاهه
(به هلندی: Den Haag دِنهاخ یا بطور رسمی 's-Gravenhage اِسخِرافِنهاخه)
شهری در غرب کشور هلند و پایتخت اداری این کشور است. لاهه مرکز استان هلند
جنوبی نیز هست.
نام این شهر در زبان فارسی از نام آن در زبان فرانسه (La Haye) گرفته شده است.
لاهه
یکی از پایتختهای سازمان ملل متحد است و ستاد چند موسسه این سازمان در
این شهر قرار دارد. به این شهر لقب «پایتخت حقوقی جهان» نیز دادهاند[۱].
جمعیت
این شهر بر اساس آمار سال ۲۰۰۷ برابر با ۴۷۴٬۲۴۴ نفر بوده است. لاهه پس از
آمستردام و روتردام، سومین شهر بزرگ هلند به شمار میرود.
Oslo
— اسلو —
Oslo
اسلو
Oslo from holmenkollen.jpg
چشمانداز اُسلو از هولْمنْکولن
ندارد
پرچم
پرچم Paris
نشان رسمی
لقب: «»
Oslo kart.png
محل اسلو در نقشهٓ نروژ
— موقعیت سیاسی —
کشور Flag of Norway.svg نروژ
ناحیه -
شهردار فابین استانگ
— موقعیت جغرافیایی و زمانی —
وسعت شهر ۴۵۴.۰۳ کیلومتر مربع
ناحیه زمانی +۱ گرینویچ (CET)
— جمعیت —
جمعیت ۵۳۳٬۰۵۰ نفر
زبان مردم بخش مرکزی و عمده روستاهای این شهرستان ترکی آذربایجانی میباشد. در برخی از روستاها و بخش ها، زبانهای تالشی، تاتی و کردی نیز رواج دارد.
شهر خلخال در 48 درجه و 31 دقیقه طول جغرافیایی و 37 درجه و 37 دقیقه عرض جغرافیایی و ارتفاع 31 متر از سطح دریا واقع شده است. خلخال در جنوب شرقی استان اردبیل واقع شده است و رودهای هروآباد و آپارچای در آن جریان دارند. خلخال منطقه ای کوهستانی با آب و هوای معتدل و نسبتا سرد می باشد. کوهستان جنگلی و بلند طالش در خاور خلخال از شمال به جنوب در حکم سدی میان دریای خزر و استان گیلان و آذربایجان شرقی است که باران خزری در دامنه شرقی آن ریزش کرده و جنگل های طالش را بوجود آورده است .
در شهرستان خلخال هم چون سایر شهرستان های استان اردبیل هنرهای دستی از رواج و قدمت زیادی برخوردار است که بیش تر این صنایع توسط دستان هنرمند زنان و دختران محلی انجام می گیرد. مردم شهرستان خلخال به مهمان نوازی شهره اند. مردم آن دلیر و شجاع بوده و دارای مذهب شیعه و دین اسلام هستند.
برابر با سرشماری سال 1375 شهرستان خلخال 137992 نفر جمعیت داشت. شغل اصلی مردم این منطقه کشاورزی، دامداری و پرورش زنبور عسل است.
برخی از نویسندگان نام خلخال را با نام شهر قدیم خلخال واقع در ناحیه اوتی در ماورای قفقاز که در منابع ارمنی میان قرن دوم و پنجم میلادی به عنوان اقامتگاه زمستانی شاهان ارمنستان و سپس آلبانی ( آران ) آمده است مرتبط می دانند، ناحیه اوتی بر ساحل راست رود کورا در حدود گنجه و شمکور کنونی واقع بوده است. مرکز ناحیه ای که بعدها به نام خلخال معروف شد در سابق فیروز آباد بود و چون ویران شد خلخال به جای آن بر پا شد.
خلخال از شهرهای قدیمی و تاریخی آذربایجان است. در کتاب های جغرافیایی و تاریخی سده های دوم و سوم هجری، مورخان و جغرافی دانان از جمله در کتاب« حدود العالم من المشرق الی مغرب » درباره خلخال چنین نوشته اند:« خلخال از شهرهای کوچک و از توابع آذربایجان بوده، محصول عمده آن گندم و جو بوده است و پلاس و گلیم و لباس پشمی و کرکی در آن بافند….» در معجم البلدان که اواخر سده ششم هجری نوشته شده آمده است:« خلخال شهری است در مشرق آذربایجان و نزدیک گیلان و مزارع و آبادی آن بیش تر در وسط کوه های بلند قرار دارد از آن جا تا شهر قزوین هفت روز و تا اردبیل دو روز راه است و در این ولایت قلاعی بلند قرار دارد که مردمان آن هنگام حمله مغول به آنجا عزیمت نموده اند» در«نزهه القلوب» که حمدلله مستوفی در اوایل سده هشتم هجری نوشته، درباره این شهر چنین آمده است:« خلخال شهر وسط بوده و اکنون دیهی است کما بیش صد موضع و به چهار ناحیه تقسیم می شود: خانندبیل، سنجبد، انجیل آباد و هشتچین
در شهرستان خلخال گویشهای متعددی وجود دارد از آن جمله می توان به گوبشهای ذیل اشاره نمود .
گویش ترکی آذری و فارسی در خود شهر و اکثر روستای خلخال
گویش کردی در بخش مرکزی در دهستان لنبر و روستاهای اطراف
گویش تاتی که یکی از گویشهای منحصر به فرد می باشد در بخش شاهرود خلخال رواج دا رد.
از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال، جاجیمهای ابریشمی و پشمی، گلیم بافی، پلاس، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره نمود. متاسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری(پرورش کرم ابریشم) بافت جاجیمهای ابریشمی نیز متروک شد و حالا درهر کجا جاجیمهای خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیای عتیقه محسوب نمود. شال پشمی خلخال که قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می شود از صادرات مهم خلخال بوده که آن هم فعلا کاهش یافته است. بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد. در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می شود که هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می بافند
------
جاذبههای طبیعی [ویرایش]
آبگرم معدنی کیوی
کوه آق داغ در نزدیکی دهستان بزرگ برندق قرار دارد.
رودخانه قزل اوزن نیز از کنار روستای نیمه ائیل جاریست.
چشمه آب سرد میرعادل که درروستای اندبیل واقع شده است.
گردنههای مسیر خلخال - اسالم
چشمه آب سرد ازناو که در روستای خوجین واقع شده است.
آبشار نره گر
غار یخگان
مسیر قدیم خلخال - گیلان
از جمله یلاقهای معرف خلخال یلاقی بنام سردول که در روستای وهرآورد قرار دارد و یلاق تابستانی طایفههای گوناگون از ایل شاهسون از چندین دهات اطراف و حتا از تالش گیلان است.
طبیعت زیبای روستای آلهاشم
فنا رود در روستای خوجین
یک سراسرنما از شهر خلخال.
اقلیم و آب وهوا [ویرایش]
شهر ستان خلخال یک منطقه کوهستانی است که ارتفاع آن از شرق به غرب و از شمال به جنوب کاهش مییابد رشته کوههای تالش درشرق آن از شمال به جنوب کشیده شدهاست که مانند سدی میان دریای مازندران و استان گیلان و آذربایجان قرار گرفتهاست به طوریکه بر خلاف دامنههای شرق در دامنههای غربی آن در منطقه خلخال به جهت کاهش باران و خشکی هوا پوشش گیاهی انبوه و چشمگیری دیده نمیشود در این شهرستان رود مهم قزلاوزن و شاخههای آن مانند شاهرود آرپاچای و شنگآباد به طرف جنوب جریان داشته و سرانجام به دریای مازندران میریزد این منطقه از لحاظ آب وهوا دارای تابستانهای معتدل و رمستانهای سرد است به لحاظ موقعیتهای جغرافیایی و شرایط کوهستانی این منطقه دارای جالبترین منابع آبهای گرم معدنی است که مهمترین آنها آب گرم معدنی خلخال سویی در بخش سنجد در فاصله شهرهای گیوی و خلخال میباشد مقدار بارندگی سالانه ثبت شده در ایستگاهها در سال ۱۳۷۹ حدود۸ /۳۱۲ میلیمتر بودهاست که نسبت به سال پیش از آن در حدود ۱۰ درصد نشان میدهد.
صنایع و معادن [ویرایش]
مهم ترین صنایع شهرستان خلخال را صنایع دستی تشکیل می دهند. شهرستان خلخال یکی از مراکز مهم صنایع دستی استان اردبیل و نیز کل کشور محسوب می شود. انواع جاجیم، گلیم، اشیای منبت کاری شده و صنایع چوبی از عمده ترین صنایع دستی این شهرستان است. جاجیم بافی در اکثر روستاهای ایران به ویژه اغلب روستاهای آذربایجان مرسوم است و در هر منطقه دارای ویژگی های خاص می باشد در شهرستان خلخال جاجیم دارای ویژگی های خاص می باشد. در گذشته جاجیم مناسب ترین چیزی بود که مردم منطقه روی کرسی می انداختند که در این میان جاجیم چیچکلمهCHICHAKLAMEH با ترکیبی از رنگ های متنوع و نقوش لوزی داخل الوان راه راه آن در ده و شهر از همه مشهور بود با متروک شدن کرسی زغالی بافت و مصرف جاجیم در شهرها و حتی در شهرستان های دور و نزدیک نیز به فراموشی می رفت ولی روستاییان طبق عادت قدیمی مناسب ترین روانداز کرسی زمستانی را رها نساخته اند
کشاورزی ودامداری [ویرایش]
به طورکلی خلخال از مناطق کشاورزی، باغ داری و دام پروری استان اردبیل است و محصولات عمده اش گندم، جو و حبوبات، برنج، گردو، سیب، گلابی، انگور و پنبه است. خلخال به لحاظ داشتن مراتع نسبتا خوب از دامداری پیشرفته ای برخوردار است و انواع فرآورده های شیری از قبیل: خامه، ماست، کره و پنیر و… هم چنین پشم، پوست و عسل از عمده ترین تولیدات دامی این منطقه به شمار می آیند.
محلههای قدیمی شهر [ویرایش]
حمزه آباد
قاضیلر
آشاقیکوچه
یوخاریکوچه
قلعهباشی
روشنمحله
بازار