معرفی گچساران

معرفی گچساران

شهرستان گَچساران از شهرستانهای ایران در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویراحمد است. مرکز این شهرستان، شهر دوگنبدان است. جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۳۶٫۰۶۴ نفر بوده‌است [۱]. شهرستان گچساران در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویر احمد واقع گردیده و ۶۸۳/۴ کیلومتر مربع مساحت دارد.

شهرستان گچساران حدود ۴۶۸۳ کیلومتر مربع وسعت دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان کهگیلویه، از جنوب به شهرستان گناوه (استان بوشهر) از شرق و شمال شرقی به شهرستان ممسنی (استان فارس) و از غرب به شهرستان بهبهان (استان خوزستان) محدود می‌باشد. زبان مردم گچساران فارسی و ترکی(قشقایی) و گویش لری است.

فهرست


    * ۱ تقسیمات کشوری
    * ۲ جغرافیا
    * ۳ اماکن و روستاهای دیدنی
          o ۳.۱ مراکز خرید :
          o ۳.۲ دیگر روستاها[۲]

 تقسیمات کشوری

    * بخش مرکزی شهرستان گچساران
          o دهستان بویراحمد گرمسیری
          o دهستان امامزاده جعفر
          o دهستان بی بی حکیمه
          o دهستان لیشتر

شهرها: دوگنبدان

    * بخش باشت
          o دهستان بابوئی
          o دهستان کوه مره خامی

شهرها: باشت
 جغرافیا

گچساران در منطقه گرمسیر قشلاقی واقع شده‌است و دارای دو نوع آب و هوای معتدل و خشک در نیمه شرقی و گرمسیری خشک در نیمه غربی می‌باشد. رودخانه زهره مهم‌ترین رود این شهرستان است که در جنوب شرقی دوگنبدان جاری است.

راه اصلی استان خوزستان (اهواز) به استان فارس (شیراز) از این شهرستان می‌گذرد و قشلاق عشایر بویراحمد و قشقایی نیز در آن قرار دارد. ناحیه گچساران در منتهی الیه مناطق نفت خیز ایران قرار گرفته‌است. منطقه نفتی گچساران از نواحی قدیمی و مشهور صنعت نفت ایران به شمار می‌آید.

گچساران در منطقه گرمسیر قشلاقی واقع شده‌است و دارای دو نوع آب و هوای معتدل و خشک در نیمه شرقی و گرمسیری خشک در نیمه غربی می‌باشد.

رودخانه زهره مهم‌ترین رودخانه شهرستان است و در حدود ۲۰ کیلومتری جنوب دوگنبدان جاری است. رودخانه باشت از کوه خامی و دره تنگ شیر سرچشمه می‌گیرد. رودخانه خربل یکی دیگر از رودخانه‌های شهرستان است که در جنوب شرقی دوگنبدان جاری است و پس از طی مسافتی به رودخانه زهره می‌پیوندد. بر روی رودخانه نازمکان این شهرستان هم سدی به نام کوثر زده شده‌است.

شهرستان گچساران به دلیل وجود معادن غنی نفت، یکی از مهم‌ترین مراکز استخراج و بهره برداری نفت کشور به شمار می‌رود.

شهر دوگنبدان مرکز شهرستان در ارتفاع ۷۲۰ متری از سطح دریا با مساحتی بالغ بر ۱۸ کیلومتر مربع و در ۱۵۷ کیلومتری شهر یاسوج (مرکز استان) قرار گرفته‌است.

از چگونگی نامگذاری و پیشینه تاریخی این شهر اطلاعات دقیقی در اختیار نیست ولی طبق نظریه باستان شناسان و پژوهشگران در قسمت‌های شرقی و غربی آثار باقیمانده از دو گنبد قدیمی وجود دارد. به علت وجود همین دو گنبد در این ناحیه نام دوگنبدان برای این شهر انتخاب گردیده‌است.
 اماکن و روستاهای دیدنی

مارین روستایی زیبا در 36 کیلومتری شمال شهر گچساران در استان چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد است. روستای مارین با داشتن آب وهوای مساعد و مناظر دیدنی مکان مناسبی برای گردشگران و مسافران در تابستان و فصل گرما است. شرایط آب و هوایی، نوع معماری و بافت تاریخی و زیبای این روستا باعث شده تا مردم و گردشگران از آن بعنوان ماسوله دوم در جنوب یاد کنند.جوشش چشمه‌های مارین از دل زمین که خواص معدنی نیز دارند همچنین وجود باغستانهای زیبا و انبوه گردشگاهی بکر در کنار روستای مارین بوجود آورده است.درختان چنار با حدود ‪ ۱۰۰‬متر ارتفاع و قطرحدود پنج متر در کناردرختان انگور، انجیر، انار، هلو، زردآلو و خانه‌های زیبای پله کانی و قدیمی در شیبهای تند مناظر زیبایی را فراروی گردشگران و ایرانگردان خلق کرده است. وجود بقعه متبرکه امامزاده بی بی حمیده خاتون(س) از نوادگان امام موسی کاظم(ع) در کنار این روستا بر جذابیت این منطقه افزوده و میهمانان در بدو ورود به روستای مارین به زیارت آستان مقدس این بقعه متبرکه می روند.


بزرگترین روستای شهرستان گچساران روستای (دیل) می‌باشد که بزرگترین روستای استان نیز می باشد.

مارین، اسپر، خنگ بنار، محوطه پشه کان یک و دو در سه کیلومتری شرق دوگنبدان، دژکل دوغ فروش که به قلعه‌های اسماعیلیه شباهت دارد و محوطه کل دوغ فروش به وسعت پنج تا ‪ ۶‬هکتار، غارچال امیرخانی در منطقه گنجگون علیا، غارچال کلات درروستای دلی اولاد علی مومن، روستاهای گناوه و شامبرکان یا شامبراکان از روستاهای مهم و تاریخی این شهرستان هستند.


 مراکز خرید :

مراکز تجاری قدمت زیادی ندارند ولی با گسترش شهر رشد قابل توجهی داشته اند . مهمترین مراکز تجاری و خرید گچساران به شرح زیر هستند :

    * مرکز شهر : این قسمت از شهر پر ترددترین قسمت است و به بیانی دیگر قلب شهر محسوب می‌شود . این محل در بخش میانی بلوار ولی عصر قرار دارد و از طرفین به خیابان‌های بشارت و حلال احمر متصل است . مراگز خرید و پاساژهای متعدد عامل اصلی جذب شهروندان است .
    * پاساژها : مهمترین پاساژهای گچساران، پارسیان، مروارید، نور، سعدی، زمرد، حافظ و هلال احمر هستند که عمدتا بوتیک و فروشگاه لوازم آرایش هستند . گسترش بیش از پیش پاساژها رونق اقتصادی شگرفی به گچساران داده است .
    * محلهٔ چینی‌ها : محلهٔ چینی‌ها که به علت ساختار معماریش به این نام خوانده می‌شود، در حال حاضر قلب تپنده شهر گچساران است . موقعیت مناسب مکانی، گسترش پاساژها و فروشگاه‌های متعدد از عوامل اقبال مردم به این محله بوده است . ساختمان‌های بلند، بوتیک‌ها، لوازم کامپیوتری، لوازم آرایشی و گالری‌های هنری رونق بخش این محل است که شب‌ها به پاتوق جوانان گچساران تبدیل شده است . این محله در بلوار ولی عصر و بین پاساژ حافظ و سعدی قرار دارد .

دیگر روستاها[۲]

    * چاه تلخ
    * دمیه
    * اسپر
    * دره دره علیا
    * کهله برد کوه شاه بهرام
    * ده جلیل
    * مرزنگون
    * ساختمان درویش غورک
    * موری کش
    * عنا
    * دم تنگ سرنا
    * تلخاب احمد زاده
    * پیر سبز
    * دوک بزرگ خان احمد
    * میدانک دشت گل
    * تنگ آب دهک
    * نارک
    * چشمه رشته
    * حسام آباد امامزاده جعفر
    * شادگان
    * گلستان امامزاده جعفر
    * طاوه اسپید نارک موسی
    * رشنه گرد
    * کوه سرک سفلی
    * گدار شهری
    * کوه سرک علیا
    * کاکا مبارک بی‌بی حکیمه
    * بوستان
    * نیمدور
    * دیل
    * آرو
    * اسپر
    * نازمکان

منطقه بسیار معروف نفتی گچساران؛ از نواحی قدیمی و معروف صنعت نفت ایران به شمار می آید. گچساران یکی از شهرستان های استان کهکیلویه و بویر احمد است که از شمال به کهگیلویه، از خاور و جنوب به ممسنی (از شهرستان های استان فارس) و از باختر به حومه بهبهان محدود می‌شود. عمده‌ترین صنایع دستی در این شهرستان قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم‌بافی وعبابافی‌است‌که‌بیش‌تراین صنایع جنبه مصرف داخلی داشته و کم‌تر صادرمی‌شوند. مردم این شهرستان مسلمان شیعه و آریایی نژادند و به زبان فارسی با گویش لری، ترکی، و قشقایی سخن می‌گویند. بیش تر مردم این منطقه از ایل قشقایی (طایفه دره شوری) و ایل بویر احمدی (طوایف نگین تاجی، سادات و آقایی) و برخی از ایل باشت و بایونی هستند. به واسطه‌ی فعالیت‌های صنعت نفت، عده‌ای مهاجر اصفهانی و بهبهانی نیز در این منطقه زندگی می‌کنند. به علت وجود واحدها، تأسیسات و صنایع مختلف در این شهرستان این منطقه توانسته جمعیت روستایی را جذب کرده و مرکز شهرستان گچساران را به یک شهر مهاجرپذیر‌تبدیل‌کند.دژسلیمان،تل‌دهوه، دو گوردوپا، امام‌زاده شاه‌عباس، امام‌زاده‌بی‌بی‌حکیمه، پل‌های باستانی خیرآباد (پل سفلایی) و پل های پیرین (برین)از جمله مکان‌‌های تاریخی ودیدنی شهرستان گچساران به شمار می‌آیند.

مکان های دیدنی و تاریخی

دژ سلیمان، تل‌دهوه، دو گوردوپا، امام‌زاده شاه‌عباس، امام‌زاده‌بی‌بی‌حکیمه، پل‌های باستانی خیرآباد (پل سفلایی) و پل های پیرین (برین)از جمله مکان‌‌های تاریخی ودیدنی شهرستان گچساران به شمار می‌آیند.  

صنایع و معادن

شهرستان گچساران از لحاظ وجود صنایع، غنی بوده و واحدهای صنعتی از جمله تأسیسات شرکت نفت، کارگاه‌های آرد و برنج و هم چنین کارگاه‌های ساختمانی متعدد، مراکز اشتغال افراد مختلف است. مهم‌ترین معادن این شهرستان را منابع نفت خام و ذخایر گوگرد در روستای نزاع علیا گچساران و معادن سنگ های ساختمانی تشکیل می دهند. از بیش تر معادن شن و ماسه، خاک رس و سنگ آهک در فعالیت های ساختمانی و راه سازی و هم چنین تولید آجر و موزاییک استفاده می شود. این منطقه از مناطق نفت خیز محسوب شده و در دو خط شاه لوله، نفت از آن صادر می شود.  

کشاورزی و دام داری

به طور کلی اقتصاد شهرستان گچساران بر اساس کشاورزی، دام‌داری و پرورش طیور استوار است. با وجود مشکلات کمبود آب درنواحی جنوبی و باختری، کشاورزی شهرستان پیشرفت نسبتا خوبی داشته است. در حال حاضر کشاورزی بیش تر در دشت های باشت، لیشتر و دوگنبدان به صورت نیمه مکانیزه جریان دارد و آب کشاورزی از رودخانه و چاه ژرف تأمین می‌شود. از فرآورده های عمده کشاورزی می‌توان گندم، جو، برنج، بنشن، بادام، چغندرقند و مرکبات را نام برد. در این منطقه دام‌داری بیش‌تر به روش سنتی انجام می شود و فرآورده های دامی از جمله صادرات منطقه به شمار می روند. هم چنین دام‌داری صنعتی کمک موثری به اصلاح نژاد دامی نموده است. مرغ‌داری صنعتی نیز در حال گسترش است که بخش کوچکی از گوشت مورد نیاز شهرنشینان را تأمین می کند. در این شهرستان به علت رونق کشاورزی و دام‌داری و پرورش طیور و وجود انواع تأسیسات نفتی و اجتماع کارگران و مهندسان شرکت نفت، بازرگانی بسیار پر رونقی است و انواع محصولات کشاورزی، فرآورده های دامی، طیور، نفت و سنگ های ساختمانی به خارج از این شهرستان صادر می‌شوند.  

 
مشخصات جغرافیایی

گچساران یکی از شهرستان های استان کهکیلویه و بویر احمد از شمال به کهگیلویه، از خاور و جنوب به ممسنی(از شهرستان‌های استان فارس)، از باختر به حومه بهبهان محدود می‌شود. شهر دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران به دو بخش مرکزی و باشت تقسیم شده است. رودخانه زهره مهم ترین رودخانه این ناحیه در جنوب گچساران جاری است. آب و هوای شهرستان گچساران در خاور معتدل و خشک و در باختر گرمسیری و خشک است. بر اساس سرشماری سال 1375 جمعیت شهرستان گچساران 125491 نفر برآورد شده است.
از مرکز شهرستان گچساران (دوگنبدان ) چهار راه جداشده است:
- راه درجه یک اصلی به سوی خاور به درازای 75 کیلومتر تا بابا میدان (از توابع ممسنی)که از همین راه به درازای 270 کیلومتر تا مرکز شهرستان شیراز می پیوندد.
- راه درجه دو اصلی به سوی شمال باختری به درازای 70 کیلومتر تا مرکز شهرستان بهبهان.
- راه درجه دو فرعی به سوی جنوب باختری به درازای 66 کیلومتر تا بندر دیلم.
- راه فرعی به سوی شمال باختری به درازای 60 کیلومتر تا مرکز شهرستان کهکیلویه (دهدشت). 

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی

گچساران (دو گنبدان) در گذشته بخشی از کهکیلویه و بویراحمد بود که اخیرا به شهرستان تبدیل شده است. شهر دو گنبدان مرکز گچساران در منتهی الیه مناطق نفت خیز ایران قرار گرفته است و در آغاز قرن ششم شهری کوچک با هوایی گرم بوده است. منطقه نفتی گچساران بسیار معروف و از نواحی قدیمی و معروف صنعت نفت ایران به شمار می آید. پیش از این که دوگنبدان کنونی ساخته شود، شهرکی به نام گچساران در جنوب خاوری آن قرار داشت که بعدها محل فعالیت های نفتی گردید. این شهرک بر اثر ناهمواری زمین، محدودیت فضای شهری، دوری از جاده های اصلی استان، تراکم تأسیسات نفتی و زمین لرزه های متناوب ومکرری که بر اثر انفجار برای اکتشاف معادن نفت ایجاد می شد، سرانجام به دوگنبدان منتقل شد که به گویش لری به آن «دو گنبذون» گفته می شود. در دشت‌های خاور و باختر دو گنبدان آثاری از دو گنبد قدیمی وجود دارد که یکی در ناحیه لیشتر (باختر شهر) و دیگری در دشت دوگنبدان (خاور شهر) واقع است. به نظر می رسد که نام دوگنبدان به واسطه وجود همین دوگنبد در خاور و باختر شهر باشد